Η τελευταία εβδομάδα επιφύλαξε αρκετά καλές ειδήσεις για την κυπριακή οικονομία. O οίκος Moody's αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας στην κατηγορία «Α», μετά από 13 χρόνια, ο οίκος Fitch σημείωσε, με τη σειρά του τις θετικές προοπτικές της κυπριακής οικονομίας και η χώρα ανήκει στην ομάδα κρατών της ευρωζώνης που τηρεί πλήρως τις προδιαγραφές της μακροοικονομικής απόδοσης όπως ορίζονται από τον νέο τρόπο οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρώπης. Τέλος, στην έκθεση της 17ης αποστολής μεταπρογραμματικής επιτήρησης της κυπριακής οικονομίας επισημαίνεται η εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη και η βελτίωση του τραπεζικού τομέα.
Ο προσεκτικός αναγνώστης των κειμένων διεθνών οίκων και οργανισμών που αναλύουν τις επιδόσεις της κυπριακής οικονομίας θα διαπιστώσει ότι λείπει κάτι ή αν δεν λείπει οι αναφορές είναι περιορισμένες: την τελευταία δεκαετία το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων αποτελούσε την κυρία εστία ενδιαφέροντος. Πλέον δεν είναι.
Τα ΜΕΔ
Η σημαντική μείωση του όγκου των μη εξυπηρετούμενων δανείων στον τραπεζικό τομέα χάρη στις μαζικές πωλήσεις «κόκκινων» δανείων, της λύσης που δόθηκε στον Συνεργατισμό και η ηρεμία στο μέτωπο την εκποιήσεων αποτέλεσαν το κλειδί για να μπορέσουν οι οίκοι αξιολόγησης να προχωρήσουν σε ταχύτερες ενέργειες για την αναβάθμιση των αξιολογήσεων της κυπριακής οικονομίας και εστιάζουν πλέον στη μακροοικονομική απόδοση της χώρας.
Αν δεν υπήρχε η διόρθωση τον τραπεζικό τομέα δεν θα μπορούσαμε να μιλάμε για αναβάθμιση στην κατηγορία «Α». Υπό αυτή την έννοια είναι σημαντικό να διατηρηθεί η θεσμική σταθερότητα στον τραπεζικό τομέα σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του υφιστάμενου αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων. Εκ του αποτελέσματος -και πρέπει να ειπωθεί αυτό στον δημόσιο διάλογο της Κύπρου- οι τελευταίες αλλαγές στη νομοθεσία για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων με την εμπλοκή του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου έχει λειτουργήσει. Ο φόβος για μαζικές εκποιήσεις πρώτων κατοικιών δεν έχει επιβεβαιωθεί. Αντίθετα η σταθερότητα των τελευταίων μηνών στο θεσμικό πλαίσιο έχει εμπεδωθεί στην αγορά και οδηγεί σε αναδιαρθρώσεις και αποπληρωμές δανείων.
Στην έκθεση της 17ης αποστολής μεταπρογραμματικής επιτήρησης της κυπριακής οικονομίας -στην αποστολή συμμετείχαν στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε συνεργασία με στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας- αναφέρεται ότι έχει αυξηθεί ο ρυθμός των αποπληρωμών.
«Ο κυπριακός τραπεζικός τομέας», τονίζεται στην έκθεση, «επέδειξε ανθεκτικότητα απέναντι στις συνεχιζόμενες οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις (...) Οι μεταρρυθμίσεις που εισήχθησαν πέρυσι, όπως το σχέδιο «Ενοίκιο Έναντι Δόσης» και η επικαιροποιημένη διαδικασία εκποιήσεων, εφαρμόζονται. Το ενδιαφέρον για το σχέδιο «Ενοίκιο Έναντι Δόσης» ξεπέρασε τις προσδοκίες. Η διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης λειτούργησε χωρίς διακοπή τους πρώτους εννέα μήνες του 2024 και λειτουργεί ως αξιόπιστη απειλή για τους δανειολήπτες, αυξάνοντας τις αποπληρωμές των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η ψήφιση δέσμης νομοθετικών τροποποιήσεων τον Δεκέμβριο του 2023 επιτάχυνε τη διαδικασία εκποίησης και διεύρυνε τον ρόλο του Χρηματοοικονομικού Διαμεσολαβητή. Μαζί με την εφαρμογή του σχεδίου «Ενοίκιο Έναντι Δόσης» την ίδια εποχή, αυτό διευθέτησε τη συζήτηση των τελευταίων ετών για τις εκποιήσεις. Οι νέες μεταρρυθμίσεις αποσκοπούν στην επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της προστασίας των πραγματικά ευάλωτων δανειοληπτών και της αποτροπής της κατάχρησης του συστήματος από στρατηγικούς κακοπληρωτές».
Τα μέλη της αποστολής σημειώνουν ότι οι δανειστές δεν έχουν ακόμη καταφύγει πλήρως στις κατασχέσεις ως εργαλείο επίλυσης. «Τους πρώτους εννέα μήνες του 2024, ο ρυθμός έναρξης των πλειστηριασμών για μη συνεργάσιμους δανειολήπτες ήταν αργός, αλλά οι ανεπίσημες παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι οι οφειλέτες έχουν αυξήσει τις αποπληρωμές των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους ή έχουν επιδιώξει διακανονισμούς σε μεγαλύτερο αριθμό πριν από την έναρξη των πλειστηριασμών».
«Η ταχεία διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης μειώνει την αβεβαιότητα σχετικά με τον χρόνο και την αξία της ανάκτησης και χρησιμεύει τόσο ως αποτρεπτικός παράγοντας για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, βελτιώνοντας έτσι την πειθαρχία πληρωμών και ως μηχανισμός διατήρησης της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων των δανειοληπτών», καταλήγει η σχετική αναφορά.
Προοπτικές
Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου από τον οίκο Moody's αποτελεί αναγνώριση των σημαντικών βελτιώσεων που έχουν επιτευχθεί στο τραπεζικό σύστημα και στη διαχείριση των ΜΕΔ. Η αποτελεσματικότητα της νομοθεσίας για τα ΜΕΔ έχει διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη βελτίωση, επιτρέποντας στις τράπεζες να μειώσουν τα προβληματικά δάνεια και να ενισχύσουν τη ρευστότητά τους.
Η συνέχιση της εφαρμογής αυτών των νομοθετικών πλαισίων χωρίς περαιτέρω αλλαγές είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της σταθερότητας και της υγείας του τραπεζικού συστήματος. Η Κύπρος πρέπει να συνεχίσει να εστιάζει στη διατήρηση της διαφάνειας, της λογοδοσίας και της προστασίας των δανειοληπτών, ενώ παράλληλα να ενισχύει την εποπτεία και την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών.
Με αυτές τις προϋποθέσεις, η Κύπρος μπορεί να συνεχίσει να βελτιώνει την οικονομική της θέση και να ενισχύει την εμπιστοσύνη των επενδυτών, διασφαλίζοντας μια σταθερή και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη για τα επόμενα χρόνια.
